Kompetizzjoni għall-ġimgħa ddedikata għat-tnaqqis fl-iskart domestiku.

Matul ix-xahar ta' Novembru ser issir kompetizzjoni għalikom l-istudenti tal-ewwel u t-tieni sena fis-sekondarja. 

Oħolqu basket li jkun magħmul minn oġġetti rriċiklati u li fuqu jkollu slogan miktub bil-Malti. Dan is-slogan irid juri kemm huwa importanti li nieħdu ħsieb l-ambjent. 

Dan ix-xogħol jista' jsir fi gruppi, dejjem jekk tkunu tixtiequ. 

Min jirnexxielu joħloq l-isbaħ basket bl-aħjar slogan ser jirbaħ rigal. 

Id-data tal-għeluq għal din il-kompetizzjoni hija; it-Tnejn, it-18 ta' Novembru, 2013. 

Rakkont fl-ewwel persuna

Jien jisimni Cloe Bonello u għandi ħdax-il sena. Twelidt fis-sebgħa t'Ottubru fl-2002 għall-ħabta tal-ħamsa u nofs ta' filgħodu. Għandi xagħri kannella mġiegħed u għajnejja kannella skuri. Twila metru u tnejn u erbgħin ċentimenti. 

Il-kulur favorit tiegħi huwa l-ikħal u l-vjola. Ngħix f'raħal żgħir, jismu x-Xgħajra. Dan huwa qrid Ħaż-Żabbar u jgħixu madwar ħames mitt familja. Il-familja tiegħi hija magħmula minn erba' persuni: ommi, missieri, oħti l-kbira u jien. Għandi wkoll ħuta jisimha Flippers. Fil-ħin liberu nħobb nilgħab bil-kompjuter, nisma' l-mużika jew naqra xi ktieb. 

Nattendi l-iskola ta' Santa Dorotea f'Ħaż-Żebbuġ u qiegħda fl-ewwel sena tal-iskola sekondarja. Barra l-iskola għandi ġranet filgħaxija fejn immur il-katekiżmu, niżfen il-'ballet' jew immur għal-lezzjonijiet tal-għawm. Fi tmiem il-ġimgħa, wara li nlesti x-xogħol tad-dar nistrieħ wara ġimgħa ta' xogħol. L-aktar ħaġa li nħobb huwa: il-kant, iż-żfin u l-għawm. L-iktar ħaġa li ddejjaqni hi meta nasal tard għal xi appuntament importanti. 

L-ikel favorit tiegħi huwa t-tiġieġ il-forn bil-patata tqarmeċ bħal ma tħobb tagħmel in-nanna. La nikber nixtieq insir għalliema tal-primarja għax niggusta t-tfal iż-żgħar. Jekk tixtieq tkun taf iktar fuqi tista' tingħaqad miegħi fir-rikreazzjoni tal-iskola. 

Cloe Bonello (Form 1.3)

----------

Matul il-ġimgħa jkolli ħafna x'nagħmel għax immur l-iskola kuljum. Kull għalliema tagħtina ħafna xogħol għad-dar, għalhekk ikolli ħafna xogħol x'nagħmel. Meta jasal tmiem il-ġimgħa, ikolli iktar ħin biex nistrieħ iżda l-ħin jgħaddi malajr wisq. 

Fis-sajf kont inqum tard imma fix-xitwa jkolli nqum kmieni ħalli ma mmurx tard l-iskola u nibda l-lezzjonijiet fil-ħin. Fis-sajf kont inqum fis-sebgħa iżda fix-xitwa jkolli nqum fis-sitta ta' filgħodu għax nasal l-iskola fis-sebgħa u nofs u l-lezzjonijiet jibdew fit-tmienja. Għandi lezzjonijiet differenti kuljum. Is-suġġett favorit tiegħi huwa l-matematika. Matul il-ġimgħa nkun qed nistenna l-jum tat-Tlieta minħabba l-lezzjoni tal-'Home Economics', li jien tant inħobb. 

Wara l-ħin tal-iskola għandi ħafna attivitajiet għax jien inħobb nagħmel affarijiet differenti. Nhar ta' Tlieta mmur iż-żfin u anki nhar ta' Ġimgħa. Nhar ta' Erbgħa jkolli d-Duttrina u s-Sibt ikollu l-għawm. Jien inħobb immur iż-żfin. Fil-fatt immur darbtejn fil-ġimgħa! Nieħu gost għax nagħmlu ħafna 'stretching'. Inħobb ukoll l-għawm għax fis-sajf meta tkun ħafna sħana, l-ilma jkun frisk u fix-xitwa jkun sħun. Nieħu gost għax niltaqa' mal-ħbieb, waqt li nkunu qed nagħmlu l-isports flimkien. 

Fi tmiem il-ġimgħa dejjem nagħmlu affarijiet differenti. Is-Sibt dejjem ikolli l-għawm. Xi drabi mmorru mixja Tas-Sliema jew niltaqa' mal-ħbieb jew xi festa mal-familja. Nhar ta' Sibt inħobb norqod tard imma mbagħad il-Ħadd ikolli norqod kmieni għax l-għada rrid inqum kmieni. Nhar ta' Ħadd immorru l-quddies u wara jew immorru ġo restorant jew għand in-nanna, għall-ikla ta' nofsinhar. Jien inħobb inqatta' tmiem il-ġimgħa għax nistrieħ aktar. 

Inħobb is-sajf u anke x-xitwa għax fis-sajf nieħu gost nistrieħ u fix-xitwa nħobb nitgħallem l-iskola u niltaqa' iżjed ma' sħabi. Nixtieq li fix-xitwa kelli iżjed ħin biex nagħmel attivitajiet daqs is-sajf.

Martina Camilleri (Form 1.1)

----------

Jisimni Nicole Caruana u għandi ħdax-il sena. Noqgħod Ħal Luqa faċċata tal-ajruport l-antik. Jien kburija li ngħix Ħal Luqa għax qiegħed fiċ-ċentru ta' Malta. 

Twelidt nhar it-Tnejn, il-ħamsa u għoxrin ta' Marzu tas-sena elfejn u tnejn. Jien it-tieni fost żewġ subien li jisimhom Matthias u Mikhail. Meta kont iżgħar kont immur l-iskola primarja ta' Ħal Luqa, għall-ewwel sena, imma mbagħad bdejt immur l-iskola tad-Dorotej f'Ħaż-Żebbuġ. Issa bdejt l-iskola sekondarja u ninsab kuntenta ħafna. 

Matul il-ġimgħa, bħalissa ma tantx ikolli ħin nilgħab għax il-ġurnata vera naraha tgħaddi malajr. Xħin nasal lura d-dar mill-iskola, niekol, inlesti x-xogħol għad-dar, ninħasel, nipprepara l-basket għal l-għada, niekol u għalija il-ġurnata tkun spiċċat hawn. Bħalissa għandi ħajja tal-ġenn u vera qed ngħix kuntenta.

L-iktar ħaġa li togħġobni fil-ħajja ta' kuljum huwa s-sajf. Matul il-ġimgħa kollha jien immur l-iskola, nagħmel ix-xogħol tal-iskola, nistudja u mmur il-mużew. Nhar ta' Ġimgħa nipparteċipa fl-isport tal-ġinnastika. Ħafna minn sħabi tal-iskola jiġu u tgħidx kemm nieħdu gost flimkien. 

Imma insomma, bejn wieħed u ieħor issa sirt taf iktar dwari. Taf kif inqatta' u x'nagħmel matul il-ġurnata tiegħi. Sirt taf il-veru min u kif jien? 

Nicole Caruana (Form 1.2) 

Ottubru - Ix-xahar iddedikat għal Dun Karm

Dun Karm (It-18 ta’ Ottubru, 2013)  

“Ħobb, jekk jiswewlek, l-ilsna barranija, Iżda le tbarri lil min hu ta’ ġewwa.”

Uħud mill-poeżiji li kiteb:

L-Innu Malti

Lil din l-art ħelwa, l-omm li tatna isimha, 
Ħares, Mulej, kif dejjem Int ħarist; 
Ftakar li lilha bl-oħla dawl libbist.

Agħti, kbir Alla, id-dehen lil min jaħkimha, 
Rodd il-ħniena lis-sid, saħħa ’l-ħaddiem; 
Seddaq il-għaqda fil-Maltin u s-sliem.

Warda

Warda ħamra, bellusija 
xhur kien ili nistenniek:
“Meta tasal dik il-warda?” 
kont nistaqsi, fuq ix-xwiek.

Wasalt fl-aħħar, warda ħelwa,
u bi ġmielek jien tgħaxxaqt;
int ħallastni b’daħka waħda
ta’ kemm tlabt u ta’ kemm xtaqt.

Nar tat-Tiben?

L-imħabba tal-ilsien Malti 
mhix kbira daqskemm tidher; 
timla ta’ elf il-fomm,
imma ta’ għaxra s-sider.

L-imħabba tal-ilsien tagħna
jeħtieġ tiġi minn ġewwa, 
jekk irridu, kif jixraq, 
inkunu Maltin sewwa.

Ftit informazzjoni dwar ħajtu:

Dun Karm twieled Ħaż-Żebbuġ fit-18 ta’ Ottubru 1871. Ommu kienet mara tad-dar u missieru kien baħri. Dun Karm ftit kien jarah lil missieru.

L-ewwel skola li mar fiha Dun Karm kienet l-Iskola Primarja tal-Gvern ta’ Ħaż-Żebbuġ. Għalih dan kien l-isbaħ żmien! Huwa kien student bravu u baqa’ jistudja sakemm ordna qassis. Huwa kien jgħallem ukoll u l-istudenti tiegħu jiftakruh raġel dħuli u fuq tiegħu u f’ħin il-mistrieħ kien iħobb jintefa’ jdoqqilhom il-mandolina.

F’żgħożitu Dun Karm kien iħobb jikteb il-poeżiji. Ma kienx jikteb bil-Malti, imma bit-Taljan, kif kienet id-drawwa fost ħafna Maltin dak iż-żmien. Imma għodwa waħda, waqt li kien miexi l-Belt, iltaqa’ ma’ żewġ kittieba, il-Monsinjur Pawl Galea u Ġużè Muscat Azzopardi. Qalulu li kellhom jibdew joħorġu gazzetta bil-Malti, li kien jisimha Il-Ħabib, u stidnuh jiktbilhom xi poeżija sabiħa bil-Malti għall-ewwel ħarġa.

Dun Karm ma qalilhomx le, avolja kien għadu qatt ma kiteb xejn bil-Malti. Għall-ewwel ħabat se jaqta’ qalbu għax ma beda jiġih xejn f’moħħu u ma kienx jaf kif jista’ jikteb poeżija sabiħa bil-Malti. Imma mbagħad niżel għarkopptejh quddiem inkwatru tal-Madonna li kellu f’kamartu, u talabha tgħinu. Dik il-lejla stess, fl-1912, Dun Karm ta’ 41 sena, kiteb l-ewwel poeżija bil-Malti u semmieha: Quddiem Xbieha tal-Madonna.

Dun Karm stagħġeb kemm tista’ tikteb sabiħ bil-Malti, u minn dakinhar baqa’ jikteb il-poeżiji bil-Malti biss. Kiteb poeżiji fuq ommu, tfulitu, l-ambjent ta’ madwarna, u l-annimali. Kiteb ukoll il-ġmiel ta’ poeżiji reliġjużi u wħud minn dawn għadhom jitkantaw fil-knejjes tagħna bħall-Innu ta’ Filgħaxija, Nadurawk ja Ħobż tas-Sema, u Fil-Ħlewwa ta’ Mejju. Dun Karm kiteb ħafna poeżiji sbieħ fuq pajjiżna u ġrajjiet missirjietna. Imma fost l-akatar magħrufa jibqa’ l-kliem tal-Innu Malti, li kitbu meta kellu ftit aktar minn sittin sena.

Dun Karm għex ħajja kwieta, jaħdem u jikteb il-poeżiji, sakemm miet fit-13 ta’ Ottubru 1961, meta kellu kważi disgħin sena. 

Rakkont fil-preżent - Serqa kbira

Sa fl-aħħar saru s-siegħa u nofs u lanqas irrid nemmen li sejra lura d-dar, l-għaliex illum ħassejt ħafna sħana l-iskola. Issa qiegħda fuq il-vann u sejrin lura lejn is-Swieqi filwaqt li għaddejjin minn ġol-Bypass. Hawn ħafna traffiku u ma nafux x'ġara. 

It-traffiku miexi ftit ftit u bdew ġejjin ħafna u ħafna pulizija. Issa wasalna ħdejn il-Bank tal-HSBC ta' St. Andrews u naħseb li qed issir serqa. Milli nista' nara hemm ħafna ħallelin. Naħseb li hemm aktar minn ħdax-il persuna mgħammda u li qed tisraq minn dan il-bank. Il-pulizija qabdu lil dawn il-persuni u nimmaġina li ser jeħduhom l-għassa tal-pulizija. Ċerta li dawn il-persuni mhux ser jeħilsuha ħafif. Dawn żgur ser ikollhom sentenza ta' ħabs twila. 

Diġà saru s-sagħtejn u nofs u għadna lanqas wasalna d-dar. Ommi min jaf kemm qed tinkwieta għax mhux soltu naslu daqshekk tard. Għandi ġenn biex nidħol u ngħidilha x'rajt b'għajnejja. 

Saru t-tlieta u fl-aħħar wasalna d-dar. Ommi kienet diġà semgħet x'kien ġara għax kienu qed jirrappurtaw fuq l-aħbarijiet. 

Nirringrazzja 'l Alla li din il-ġurnata spiċċat b'wiċċ il-ġid. Nittama li dawk il-ħallelin ma jgħadduhiex lixxa. 

Shelby Degabriele (Form 2.3)

----------

Inqum bħas-soltu minn posti biex ninżel minn fuq ix-xarabank u mmur dritt lejn id-dar wara ġurnata skola. Wara ħames minuti nasal fit-triq tiegħi u ftit passi 'l bogħod nara karozza startjata u mingħajr pjanċa, quddiem ħanut tad-deheb. Mill-ewwel jidħolli suspett.

Minnufih jien nittawwal mill-ħġieġ tal-ħanut u jkolli nersaq viċin minħabba li l-ħġieġ jibda jirrifletti bix-xemx f'għajnejja. Nara żewġt irġiel b'wiċċhom mgħotti u b'arma f'idejhom. Jien ninħasad meta nara wkoll lil xi nies mimdudin fl-art u xi demm ukoll. X'nista' nagħmel? Niddeċiedi li mmur id-dar u ngħid kollox lil ommi. Hi tgħidli biex inċempel lill-pulizija. 

Dawn jiġu wara ftit ħin. Jien inkun fil-gallarija qed nara kollox. Il-pulizija jibdew ikellmu lill-ħallelin biex iċedu imma dawn ma joħorġux mill-ħanut. Jinstemgħu jgħidu li jekk mhux se jitilqu jibdew joqtlu lill-ostaġġi. Jgħidu wkoll li jridu jitilqu mingħajr ħadd ma jiġri warajhom. Il-pulizija ma jridux jisimgħu u għalhekk il-ħallelin jisparaw u jweġġgħu lil sid il-ħanut. Tgħidx kemm jibda jinstema' għajjat u biki!

Il-pulizija jkollhom iħallu lill-ħallelin joħorġu bil-basktijiet mimlija deheb u flus. Magħhom jieħdu wkoll mara biex żgur ma jisparawx fuqhom. L-ambulanza tieħu lill-midruba l-isptar waqt li l-pulizija tmur tiġri wara l-ħallelin. 

Fuq l-aħbarijiet tat-tmienja nisma' li l-ħallelin jinqabdu imma l-valur ta' għoxrin elf ewro deheb jibqa' ma jinstabx. Din hija waħda mill-akbar serqiet ta' din is-sena. 

Audrey Muscat (Form 2.1) 

----------

...Qiegħda niġri u niġri kemm niflaħ. Saqajja qed tuġagħni imma qed inkompli niġri. Niġri fid-dlam ta' billejl u mhu qed nara xejn. Insibni f'post stramb b'riħa ta' żibel u ħut nej. Nista' nisma' s-sireni tal-pulizija u passi ta' nies jiġru warajja. 

F'idi għandi d-djamant maġiku u f'moħħi dawk in-nies kollha li qtilt. Dort mal-kantuniera u nara ħafna pulizija ġejjin għalija. Niġri fid-direzzjoni l-oħra u nsib ruħi fi triq magħluqa. Il-pulizija jinsabu resqin iżjed u iżjed viċin tiegħi. Wieħed minnhom joħroġ xkubetta, inħares madwari u nara ħofra! Naqbeż għal rasi ġo fih. Bdejt nistordi u madwari nara oġġetti bħal kotba, platti, tazzi, lampi, klieb, siġar u ħafna iktar li bdew idiru. Nagħlaq għajnejja... u nħoss żiffa. Nisma' l-ilħna ta' tfal żgħar jidħku. 

Niftaħ għajnejja u għal mument ħsibt li kont mejjet. Inħoss it-taqtir tax-xita ma' wiċċi u t-tfal żgħar jiġru 'l bogħod minni. Meta nħares madwari nara villaġġ żgħir bid-djar li kellhom soqfa bid-djamanti. Sibt kenn taħt it-taraġ ta' dar kbira. L-għada filgħodu norok għajnejja biex nara sew fejn qiegħda. Meta stajt nara sew bdejt inħares madwari. 

Insib sbatax-il ruħ libsin l-uniformi ta' suldat li qegħdin iħarsu lejja. Quddiemi nara mara sabiħa b'għajnejn blu u maġiċi, b'xagħar isfar u twil, qiegħda tħares lejja wkoll. Imbagħad immiss il-but u nsib li d-djamat kien sparixxa! Mingħajr ma naf qiegħda fl-arja u qed nissakkar ġo gaġġa kbira bħal għasfur. Biża' kbira tinżel fuqi hekk kif nara li s-suldati qed jimmiraw l-ixkubetti lejja. 

Fid-daqqa u l-ħin idoqq l-arloġġ biex inqum għall-iskola u ninduna li hija biss ħolma tal-fantasija kollha tiegħi. Pero' skont il-gazzetta li hemm fuq il-mejda tal-kċina, jidher li l-'Pink Panther' ġiet misruqa! Inkompli naqra u nsib li l-persuna li serqet id-djamant hi...

Katrina Felice (Form 2.2)